Verzet in de Tweede Wereldoorlog

Vaderlandsliefde ook wel patriotisme genoemd is trots zijn op je land, herkomst of afkomst. Juist tijdens een bezetting door een andere mogendheid wordt dit vaderlandsliefde extra aangewakkerd. Vanuit hieruit ontstaat het gevoel je te verzetten tegen de nieuwe heersers of bezetters.

De liefde tot zijn land is Yeder aengeboren  –  (Joost van den Vondel)

Het is moeilijk vast te stellen hoeveel mensen er actief waren in het verzet tegen de Duitse overheersing. Naar schatting zat er 5% van de Nederlandse inwoners in een vorm van verzet. Er wordt gezegd dat er rond de 45.000 mensen in het georganiseerde verzet zaten. Na de oorlog waren er hier nog ongeveer 35.000 van in leven. Er waren veel vormen van verzet tegen de Duitse overheersing. Je kan denken aan koerierswerk, gewapend verzet, joden of onderduikers verstoppen, werken in illegale drukkerijen, vervalsers, communicatiemedewerkers of inlichtingenwerk verrichten. 

Er waren veel verschillende verzetsgroepen in Nederland. Het is erg lastig aan te geven hoeveel het er zijn geweest. Dit komt door de verschillende soorten mogelijkheden waarin verzet gepleegd kon worden. Elk stad of dorp had wel een aantal inwoners die stil of actief verzet pleegden en georganiseerd of ongeorganiseerd waren. Maar een groot deel was goed georganiseerd. Een lijst met verschillende georganiseerde groepen heb ik neergezet in het tabblad, ‘Verzetsgroepen’. 

________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Eerste gefusilleerde verzetsstrijder

Eerste gefusilleerde verzetsstrijder was Ernst Cahn (Remagen, 27-07-1889). Hij werd op 3 maart 1941 op de Waalsdorpervlakte doodgeschoten. Ernst Cahn was geen Nederlander, maar een gevluchte Joodse emigrant uit Duitsland. Hij was lid van de Joodsche Knokploegen in Amsterdam. Hij werd op 19 februari 1941 samen met Alfred Kohn (Berlijn, 8 april 1890 – Auschwitz, april 1945) gearresteerd door de Grühne Polizei. Dit was bij de ijssalon Koco in de Van Woustraat 149 en de Rijnstraat waar vanuit deze Joodsche knokploeg opereerde. Daarnaast werden er in de buurt ook razzia’s gehouden. Honderden Joodse mannen werden opgepakt. Dit was de aanleiding van de Februaristaking op 25 en 26 februari 1941.

Ernst Cahn

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________

Eerste verzetsorganisatie ‘De Geuzen’

Op 14 mei 1940 werd oa door Bernard IJzerdraat, in het huis van Arij Kop aan de 2e Maasboschstraat 3 in Vlaardingen, de eerste georganiseerde verzetsgroep van Nederland, ‘De Geuzen’ opgericht. De oprichters ontleenden hun naam aan de historische Geuzen uit de Tachtigjarige Oorlog. Doordat de groep nieuw was en snel groeide qua leden, die openlijk voor hun mening uitkwamen, vielen ze ook snel op. Ondanks dat ze in het geheim alles besproken waren ze nog niet voorzichtig genoeg. Nog geen jaar na het ontstaan van ‘De Geuzen’ werd de groep verraden en werden er in totaal 230 verzetslieden opgepakt. Zie ook de documentairefilm in bij de pagina “Documentaires”

De mannen die opgepakt zijn, worden naar het “Oranjehotel’ gebracht. Dit is de strafgevangenis in Scheveningen. Er volgt een proces op 19 februari 1941. “Het was een showproces, door de bekentenissen na mishandelingen en de Duitsers wilden een daad stellen”. Tegen achttien Geuzen wordt de doodstraf geëist. Drie van hen waren minderjarig en krijgen gratie van de doodstraf. De 3 werden vervangen door 3 organisatoren van de Februaristaking. Onder het zingen van het psalmvers ‘Dan ga ik op tot God’s altaren’ lopen de Geuzen naar klaarstaande vrachtauto’s. Op 13 maart 1941 om 17:00 uur ’s-Middags worden de 18 gefusilleerd op de Waalsdorpervlakte. Dit was ook de eerste massa-executie van Nederland in de Tweede Wereldoorlog.

Het gedicht Het lied der achttien dooden van Jan Campert uit 1942 is geschreven naar aanleiding van de executie. De eerste strofe beschrijft de laatste uren van de achttien slachtoffers. Jan Campert (1902-1943) is overleden in concentratiekamp Neuengamme.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Start van inlichtingenwerk

Er is niets zo belangrijk geweest in de oorlog dan het inlichtingenwerk. Hierdoor konden de geallieerden hun bombardementen en droppingen van materiaal of mensen op af stemmen. De ontwikkeling van het verzet tegen de vijand was in het begin erg lastig. Toen de oorlog uitbrak was er geen initiatief tot voorbereiding verzet vanuit de Nederlandse Regering of het Algemeen Hoofdkwartier van de Nederlandse Strijdkrachten. De oorlog kwam bij velen als een volslagen verassing. Een deel van de inlichtingendocumenten van de Generale Staf III waren voor de capitulatie vernietigd of waren in handen van de vijand gevallen. Er moest opnieuw een goede basis worden gelegd mbt inlichtingenwerk. Deze basis werd gelegd door een aantal burgers en achtergebleven militairen.

Voor de oprichting van het verzet en inlichtingen was het van belang personen in je groep te hebben die volledig te vertrouwen waren. De eerste grotere verzetsgroepen ontstonden dan ook uit vriendengroepen, vanuit studenten- en verenigingsverband of binnen families. Van belang bij goed inlichtingenwerk is dat de verzamelde informatie op de juiste plek terecht moet komen. Dit vraagt om betrouwbare en snelle verbindingen. Ook dit moest opnieuw worden opgebouwd. 

Kort na de capitulatie van Nederland waren er in Nederland al verschillende inlichtingengroepen ontstaan. De eerste daarvan was het Legioen Oud Frontstrijders. Op 15 april 1942 is deze met de Ordedienst (OD) versmolten. De eerste steun voor inlichtingenwerk in bezet gebied vanuit Engeland kwam pas in een latere fase. Dit kwam door de Nederlandse inlichtingendiensten in London niet overweg konden met elkaar. Ze werden vervangen op 28 november 1942 door het Bureau Inlichtingen van de Nederlandse Regering in London.

De eerste steun voor inlichtingenwerk in bezet gebied vanuit Engeland kwam pas in een latere fase. Dit kwam door de verschillende Nederlandse inlichtingendiensten in London niet overweg konden met elkaar. Ze werden vervangen op 28 november 1942 door het Bureau Inlichtingen van de Nederlandse Regering in London.  

De heer J.M.W.C. (Joep) Lansen was de oprichter van de Geheime Dienst Nederland (GDN). Deze groep specialiseerde zich in het verzamelen van militaire, politieke en economische inlichtingen. Joep Jansen, was de zoon van de directeur van het bijkantoor van de Amsterdamse Bank te Almelo. Hij had al voor de Tweede Wereldoorlog tegen Duitsland gespioneerd. In 1942 had hij hulp aan Joden geboden die wilden onderduiken. Op 5 december 1942 werd hij aan de SD verraden en in Tubbergen gearresteerd. Hij raakte door een schot gewond en werd daardoor in het ziekenhuis opgenomen. Hij ontsnapte op tweede kerstdag uit het ziekenhuis. Zijn legale bestaan moest hij vanuit nu opgeven. Na zijn ontsnapping uit gevangenschap bouwde hij eerst een inlichtingengroep de ‘Dienst-Wim’. Vervolgens richtte hij na de uitschakeling van de leiding van de ‘Dienst-Wim’ een eigen organisatie op. Dit was de Geheime Dienst Nederland (de GDN).

Nederland werd in vier werkgebieden verdeeld (noord, midden, west, zuid), elk met een aantal bureaus voor het verzamelen van gegevens. Jansen noemde zich nu ‘Max’. Jansen had voor zijn eerste tocht naar Spanje de leiding van de GDN zijn naaste medewerkers overgedragen, Jo Pennings. Ze werd half maart 1944 gearresteerd. In overleg met enkele vooraanstaande GDN’ers wees Jansen toen Willem Schoemaker (‘Miki’) als Pennings opvolger aan. Schoemaker was in Amsterdam van september ’43 af bureauhouder van de GDN geweest. Willem Schoenmaker was een jonge student die zijn studie medicijnen onderbrak om het hoofd te worden van de Geheime Dienst Nederland (GDN). Hij heeft niet een nieuwe organisatie opgericht maar in eerste instantie in hoofdzaak gebruik gemaakt van Jansens contacten. Hieronder Willem (Miki) Schoenmaker in …. En bij het onderdeel ‘Documentaires’ van deze website staat er een interview van hem.  

De GDN was 1 van de best georganiseerde organisaties met ongeveer 1200 geheim agenten. Zo’n 14.000 gecodeerde films en technische tekeningen, waaronder die van de V.1 Vliegende bom, kwamen door de GDN in Londen Engeland aan. De vele verzamelde inlichtingen over militair, politiek en economisch terrein waren extreem belangrijk voor niet bezet Europa. Door deze informatie kwam er inzicht in de Duitse bezetting, troepenbewegingen en militaire ontwikkeling. Maar ook de structuur van verzet en het uitzetten van lijnen voor het evacueren van (krijgs)gevangenen en vluchtelingen.  

Hieronder het interview van Willem Schoenmaker (‘Miki’). 

De verzetsgroepen in Nederland

Naast de lijst met namen staat er ook een link naar persoonlijke pagina’s of wikipagina’s waarin meer te vinden is over de verzetsgroep. 

Verzet in de vorm van stakingen, sabotage of liquidaties hadden vaak niet het effect wat de bedoeling was. Door dit soort verzet werden er vaak tegenmaatregelen genomen. Er werden mannen en vrouwen vastgezet en/of gedeporteerd of zelfs gefusilleerd. Hiervan zijn over heel Nederland veel voorbeelden te noemen.

Verzet door STAKINGEN

In Nederland werden er 3 grote landelijke stakingen gehouden in de periode 1940-1945. Dit waren de Februaristaking 1941, de april/meistaking (zgn Melkstaking) in 1943 en de grote staking van het spoorwegpersoneel in september 1944. Daarnaast zijn er in verschillende regio’s kleinere stakingen geweest. De represaille maatregelen voor het staken waren zeer heftig.

Februaristaking 1941

Dit was de eerste en grootste verzetsactie in Nederland. Dit was tevens de enige en meest massale protest in bezet Europa tegen de Jodenvervolging! De Communistische Partij Nederland (CPN) wou begin februari al een soort staking organiseren. Door de razzia’s in Amsterdam kwam de organisatie in een stroomversnelling. Bij de Februaristaking vielen negen doden en 24 zwaargewonden en talloze stakers werden gevangengenomen. Na twee dagen was de staking ten einde. Dit was een gevolg van de combinatie van enkele factoren.

• Het harde Duitse ingrijpen,
• De stakingsparolen van de CPN, de staking mocht slechts twee dagen duren,
• De druk van het Amsterdamse gemeentebestuur om het werk te hervatten.

De steden die hadden meegedaan aan de staking kregen van de Duitsers hoge boetes opgelegd. Amsterdam moest 15 miljoen gulden betalen, Zaandam een half miljoen en Hilversum 2,5 miljoen.

Er vielen in die dagen in totaal negen doden en 24 zwaargewonden. Een groot aantal stakers werden gevangengenomen. Na twee dagen was de staking ten einde. Dit kwam door het harde Duitse ingrijpen, de stakingsparolen van de CPN (de staking mocht slechts twee dagen duren) en de druk van het Amsterdamse gemeentebestuur om het werk te hervatten.

April/meistaking

Deze staking kwam tot stand na de bekendmaking op 29-04-1943, dat Nederlandse oud-militairen, die gevochten hadden tijdens de Duitse aanval op Nederland in 1940, zich vrijwillig moesten melden voor krijgsgevangenschap. Hiervoor was er ook een grootschalige deportatie van Joden geweest. En werd in deze periode de arbeidsinzet ingevoerd. Twentse fabrieken en op het platteland van Noord- en Oost-Nederland begon de staking. De staking verspreidde zich steeds verder over verschillende bedrijven in het noorden, oosten en zuiden van het land. In Friesland gaven de boeren hun melk niet meer aan de melkfabrieken maar aan de burgers. Vandaar ook de benaming ‘Melkstaking’. Deze staking eindigde op 3 mei 1943. De spoorwegen deden niet mee aan deze landelijke staking. Tachtig stakers werden direct geëxecuteerd. Er vallen daarnaast nog 95 doden en 400 zwaargewonden door gerichte beschietingen van de bezetters.

Spoorwegstaking

Al voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog reed de NS volgens het boekje. De Duitse bezetter hield een strakke regie over het NS personeel en het spoor. Voor het vervoer van goederen en mensen was in de oorlog het spoor essentieel. Wanneer de treinen niet punctueel reden, of het spoorwegpersoneel zich niet aan de eisen hielden, stonden daar grote straffen tegenover. Vanuit het verzet kwamen steeds meer geluiden dat het spoorwegpersoneel zich moest realiseren waar ze mee bezig waren. ‘Spoorwegpersoneel, machinisten, bedenkt dat iedere trein die geladen met slaven door u vervoerd wordt, ter slachtbank gaat!’ schrijft verzetsman Gerrit van der Veen op 3 augustus 1942 in De Waarheid. Deze tekst geeft veel stof tot nadenken. Maar de NS bleef ondanks interne protesten wel gewoon doorrijden. Pas 2 jaar later gaat de NS staken op 17 september 1944. Dit was na een oproep van Radio Oranje met codebericht: “De kinderen van Versteeg moeten onder de wol”. In totaal legden rond de 30.000 personeelsleden van de NS het werk neer en doken onder. Dit was een gigantische financiële en logistieke operatie voor het verzet om zoveel mensen tegelijkertijd te laten onderduiken.

De spoorwegstaking kwam voort uit verschillende punten. Operatie Market Garden begon op die dag. Velen zagen dit toch als het begin van de algehele bevrijding van Nederland. Maar het werd ook steeds gevaarlijker voor de NS om zich op of langs het spoor te begeven. Het verzet was sinds 1943 steeds heviger met zijn aanslagen op het spoor. Maar ook de geallieerde bombardementen en scheervluchten van jagers werden steeds heviger in 1944. Het geluid om te staken werd door het NS personeel dan ook steeds meer als een opluchting ervaren. De staking werd door de Duitsers sterk veroordeeld. Die gaven aan dat deze staking de voedselvoorziening sterk in gevaar bracht. Tijdens en na de staking hebben de Duitsers zelf voor transport gezorgd. Maar meer voor hun eigen militaire strategie. Doordat er verminderde aanvoer was van voedsel en Operatie Market Garden uitliep op een fiasco stapelde de problemen zich op voor West Nederland die de winter naderde. Toch was deze staking goed voor het moraal van het verzet geweest. De Duitse bezetter werd gehinderd en het NS personeel was vrij gewaard van beschietingen en aanslagen. De gevolgen van deze massale staking duurde voort tot aan de bevrijding.

Oorkonde voor deelname aan spoorwegstaking (Bron: Wikipedia)

Duitse propaganda (Bron: NIOD)

Papierwerk

Het Nederlandse Rijksbureau voor Papier werd op in 1939 bij beschikking van Maximilien Paul Léon Steenberghe, minister van Economische Zaken, opgericht. Het was gevestigd in Haarlem. Doel van het bureau was het hebben van toezicht op de productie, de prijsvorming en de prijsbeheersing van papier. Tijdens de bezetting kwam het Rijksbureau onder Duitse directie en bestuur te staan. De handel en vervoer werden door Duitse bedrijven of Duitsgezinde bedrijven uitgevoerd. Zo werd de grootschalige handel gecontroleerd en gedistribueerd naar de afnemers. 

K-nummers op drukwerk

Om het papiergebruik te reguleren werd er door het in 1941 verplicht om op al het drukwerk een toegewezen nummer van de drukkerij te plaatsen. Elke drukkerij had zijn unieke K-nummer (K0000). Op drukwerk dat bestemd was voor de export naar Duitsland moest de letter V worden toegevoegd aan het Kennummer (VK0000).

Het besluit van 15 juli 1941 tot beperking van papierverbruik luidde:

“Vervaardigers van drukwerken moeten op alle papier- en cartonwaren, die door hen worden bedrukt, of hun firmanaam of hun kennummer aanbrengen. Het kennummer wordt hun op aanvraag door het Rijksbureau voor de Verwerkende Industrieën, Sectie Grafische Industrie toegezonden en komt voor op een lijst, welke bij dit Rijksbureau berust.”

Op 26 juli 1941 maakte het Rijksbureau voor de Grafische Industrie tevens aan alle drukkerijen bekend:

“Vanaf 22 juli 1941 moet dit No. op al het drukwerk, dat u vervaardigt, worden vermeld, ook op het familiedrukwerk. Hier kan en mag niet van worden afgeweken. Indien u werk vervaardigt voor derden, dan moet hierop uw kengetal worden vermeld.”

In de ‘research page’ van deze website hebben we een pdf met K-nummers ge-upload. Of klik op de scan hieronder. 

______________________________________________________________________________________________________________________________________________

Falsificaties

In het verzet bestond de vervalsingdienst. Het was niet een vast onderdeel van bv de Geheime Dienst Nederland of de Ordedienst maar meer een verzamelnaam voor contacten bij de verschillende falsificatenafdelingen van verzetsorganisaties. Voor het verkrijgen van valse documenten was je afhankelijk van deze organisaties. Door arrestaties gingen er soms relaties verloren waardoor het de ene keer erg snel ging om een vervalst(e) document(en) te krijgen, een andere keer duurde het aanzienlijk langer.

Het was voor de vele illegale werkers toch nog mogelijk om door de controles te komen met onvoldoende of slecht nagemaakte papieren. Ook wanneer de documenten niet echt goed waren nagemaakt. Dit kwam door de vele verschillende soorten documenten zoals persoonsbewijzen, ausweisen, werkausweisen, sonderausweisen, bescheinungen etc. waar de controleposten of controlerende ambtenaren zelf ook moeilijk uitkwamen wat nu goed of fout was of welke documenten bij welke papieren hoorden. Volgens een oudsverzetsman die ik had gesproken waren de Duitsers “überorganisiert” daardoor was dit mogelijk. Ook wanneer er ergens een adelaar met swastika op stond vonden ze het al snel goed.

Wat wel erg belangrijk was bij vervalste stempels was de kleur van de stempelinkt. Wanneer deze niet juist was viel dit snel op. Daardoor werd er veel aandacht besteed aan het juist krijgen van de stempelinktkleur. Dit was ook zo voor de kleur inkt of potlood waarmee de documenten werden ondertekend. Zie hieronder een document die werd gebruikt bij een verzetsgroep rond Leiden. De stempels op dit document zijn als voorbeeld voor falsificaties.  

Verzetsblad Leiden

Het leveren van papier was een heel ondergronds bedrijf geworden dat grote vakkennis vereiste. Zo had bijvoorbeeld de Landelijke organisatie voor Onderduikers een falsificatencentrale die een zeer geheime catalogus had met meer dan 500 stempels van Duitse en Nederlandse instellingen. Hieronder zie je een voorbeeld van een map met originele gemeentestempels zoals deze werden gebruikt bij het vervalsen van een persoonsbewijs of ander document. De map komt uit een nalatenschap van een verzetsman en hoogstwaarschijnlijk gebruikt als voorbeeld om landelijk gemeentestempels na te kunnen maken. De map is gevonden samen met een paar valse documenten.

In 1944 verstrekte de Friese KP (Knokploeg) mogelijk honderden zo niet een aantal duizend vervalste vrijstellingen aan burgers om deze uit de arbeidseinzats te houden. Hierop staat dat ze werden vrijgesteld om te werken voor Organisatie Todt (bouwploeg van oa de Atlantikwall). Hieronder 2 van die vervalste vrijstellingen.

Ausweis Leeuwarden

Bescheinigung Leeuwarden

Bescheinigung Leeuwarden

Verzet in tekst en document. 

De onderstaande originele documenten komen uit het archief van ww2museum.eu. Geen van de documenten mogen elders worden gebruikt zonder toestemming van ww2museum.eu. Indien u toch gebruik wil maken van de documenten dan kan er toestemming worden gevraagd via histo@ww2museum.eu. 

[Show slideshow]

1 2 ... 5 ►

[Show slideshow]

1 2 ►

RADIO

De radio was het ‘lange-afstand’ mediamiddel in de oorlogsjaren. Al op 6 juli 1940 gaf Seyss-Inquart een verordening af om alleen naar Duitse of lokale (lees Duits bezet gebied) zenders te luisteren. Dit om te voorkomen dat de Nederlandse bevolking verkeerde informatie kregen van de nog niet bezette delen. Deze uitzendingen werden natuurlijk niet alleen gebruikt voor het luisteren naar muziek. Maar het werd daarnaast intensief gebruikt voor propagandadoeleinde vanuit Duitse zijde. In januari 1941 werden de omroepverenigingen vervangen door één staatsomroep. Deze was onder NSB leiding.

Het was ook mogelijk om Radio Oranje en de BBC te horen via de korte golf. De korte golf was pas sinds 1935/1936 beschikbaar, dus deze waren voornamelijk op de nieuwere radio’s te beluiteren. De uitzendingen werden vanuit Engeland verstuurd 2 keer een kwartier lang was Radio Oranje te horen. Hierdoor kwam er veel informatie binnen over de geallieerde troepen en werd het intensief gebruikt om (gecodeerde) signalen naar het verzet te sturen. Door deze vrije uitzendingen kregen de Nederlanders het gevoel van vrijheid en putte ze er kracht uit om op te treden tegen de Duitse bezetter. Dit heeft er onder andere voor gezorgd voor een nieuwe verordening en dat op 13 mei 1943 alle radio’s moesten worden ingeleverd. Dit was vlak na de april/mei staking. Voor Joodse inwoners was deze verordening er trouwens al in april 1941! Meer dan een kwart van alle radio’s werden toch nog illegaal thuis gehouden. Er zijn rond de 800.000 radio’s in beslag genomen . De toestellen en onderdelen werden verdeeld onder de Wehrmacht, werden opgeslagen of uit elkaar gehaald voor onderdelen. Het overtreden van deze verordening was een misdrijf. Hierop stond gevangenisstraf of in sommige gevallen zelfs de doodstraf.

Hieronder een voorbeeld van inzameling radio’s in de gemeente Bloemendaal.

Oproep inleveren Radio-Toestellen Bloemendaal en Santoort 1943

Locaties inleveren Radio-Toestellen Bloemendaal en Santport 1943

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Moffenzeef

De Duitsers maakten intensief gebruik van stoorzenders en peilwagens. Om toch illegaal radio te kunnen luisteren werd er een klein apparaatje gebouwd om de ruis uit de uitzending te filteren. Dit apparaat heet een Germanen- of Moffenzeef. (Mof was het scheldwoord voor Duitser). Ook een kristalontvanger werd gebruikt om de illegale zenders storingsvrij te kunnen beluisteren.

Hieronder een voorbeeld van een Philipsradio, moffenzeef, raamantenne en door het verzet gestolen Siemens koptelefoon.

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Raamantenne

Om een zo goed mogelijke ontvangst te krijgen was het natuurlijk noodzakelijk om een goede antenne op de radio te hebben. Vanuit Engeland werd er een illegaal blaadje of kleine brandplaatjes afgeworpen met de bouw van zo’n raamantenne. Hieronder een voorbeeld van het blaadje ‘De Wervelwind’. 

Hieronder een voorbeeld van een vanuit Engeland afgeworpen blaadje waarin staat hoe een raamantenne kan maken. 

RAF Wervelwind nr4

_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Radio Herrijzend Nederland

Op 18 september 1944 werd Eindhoven bevrijd. In de fabriek van Philips hadden ze tijdens de bezettingsperiode in het geheim een 1400 kilowatt radiozender gebouwd bij het onderdeel Natlab. Dit was onder de leiding van verzetsman Cor Gehrels. Cor Gehrels werd opgepakt en overleed op 23 maart 1945 in concentratiekamp Mittelbau. Het was de bedoeling om direct na de bevrijding een uitzendingen te maken. De oprichting van de naam Herrijzend Nederland heeft hij nooit meegemaakt. De eerste uitzending was op 3 oktober 1944 vanuit bevrijd Eindhoven. De zender startte met de woorden: “Hier is Herrijzend Nederland, de zender op vrije Nederlandse bodem”, Dit werd omgeroepen door de Radio Oranje omroeper Hendrik van den Broek. Hij werd ook de leidinggevende van Radio Herrijzend Nederland. Deze zender bleef tot 19 januari 1946 in de lucht totdat deze werd overgenomen door Stichting Radio Nederland in den Overgangstijd. Om sommige radio’s werd op de schaalverdeling Herrijzend Nederland geplaatst, zoals ook te zien is op bovenstaande foto met moffenzeef en raamantenne. 

Illegale radio gemaakt bij Philips Herrijzend Nederland

Schaal met Herrijzend Nederland Philips radio 204U

Klik op de armband om door te gaan. 

Of ga naar www.binnenlandsestrijdkrachten.nl 

De Geuzen (Eerste georganiseerde verzetsorganisatie)

Het verhaal over Hannie Schaft

Docu twee zussen in het verzet

Jong in de Oorlog – Verraad of verzet

Documantaire Razzia 1944

Verzet in Pekela